Εικονογραφημένος Υπεράνθρωπος



   Το περιοδικό «Εικονογραφημένος Υπεράνθρωπος» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν υβριδική έκδοση του περιοδικού «Ο Υπεράνθρωπος». Αυτόνομη από τη μια μεριά, χωρίς συχνότητα κυκλοφορίας από την άλλη. Κυκλοφόρησαν μόλις δυο τεύχη σε απόσταση χρονικού διαστήματος έξι μηνών περίπου το ένα από το άλλο. Το concept του περιεχομένου τους παρουσιάζει επίσης μια διακριτή απόκλιση μεταξύ τους στο περιεχόμενο και στον αριθμό σελίδων.. 
   Σε ένα, όμως, ταιριάζουν. Και τα δυο αυτά τεύχη σήμερα είναι… ακριβοθώρητα. Οι  περισσότεροι --και συλλέκτες, ακόμα-- ενδέχεται να τα έχουν απλώς ακουστά.

   Στο μεν πρώτο με 48 σελίδες περιεχόμενο (+ εξώφυλλο) περιέχονται δυο οκτασέλιδα ασπρόμαυρα κόμικς και τίντα που εναλλάσσεται ανά δισέλιδο μεταξύ γκρίζου τόνου και σέπιας με περιπέτειες των υπερανθρώπων. Η τιμή του τεύχους 3.00 δραχμές, δηλαδή 1.000 (1 δραχμή για την ακρίβεια) ακριβότερο από 32σέλιδο τεύχος, όπως τα περιοδικά αυτής της κατηγορίας σε σχήμα 16ο. Λογική τιμή, λοιπόν, αφού είχε και 16 σελίδες παραπάνω, αλλά όχι πάντα προσιτή για των μέσων και χαμηλών δυνατοτήτων βαλάντια.
   Ενδιάμεσα στο 16σέλιδο με τα δυο κόμικς, εντίθεται αφήγημα σε κανονικό μήκος τεύχους 32 σελίδων με οκτώ ασπρόμαυρες εικόνες ¼ σελίδας κάθε μια τους.


   Το πρώτο τεύχος του «Εικονογραφημένου Υπεράνθρωπου» κυκλοφόρησε στις 5 Απριλίου 1952 ως πανηγυρικό αφιέρωμα στον πρώτο χρόνο κυκλοφορίας του εβδομαδιαίου «Υπεράνθρωπου», ο οποίος σημειωτέον θα έμπαινε στον δεύτερο χρόνο κυκλοφορίας του με το 54ο τεύχος στις 29 Απριλίου 1952.
   Η κυκλοφορία του «Εικονογραφημένου» επικοινωνήθηκε και υποστηρίχτηκε με υπενθυμίσεις της ύπαρξής του στα τεύχη 50-54 του εβδομαδιαίου «Υπεράνθρωπου» και παρόλο που στο εξώφυλλο του «Εικονογραφημένου» φιγουράριζε ευδιάκριτα ο αριθμός τεύχους «1» δεν δινόταν καμιά πληροφορία για το πότε θα κυκλοφορούσε το δεύτερο τεύχος. Μόνο μια πρόταση σε μικρή ανακοίνωση στις μέσα σελίδες, ο Ανεμοδουράς ζητώντας την κρίση των αναγνωστών του σχετικά με το περιεχόμενο του τεύχους δήλωνε αμυδρά την πρόθεσή το να το συνεχίσει, αν η ανταπόκρισή του θα ήταν θετική.
    Αντίθετα, στο εβδομαδιαίο τεύχος του «Υπεράνθρωπου» πληροφορούσε ρητά, ότι η έκδοση του «Εικονογραφημένου» θα συνεχιστεί σύντομα, χωρίς άλλη διευκρίνιση σχετικά με το πότε και με τη συχνότητα κυκλοφορίας.
   Ταυτόχρονα, (στο ίδιο τεύχος, το 54 του «Υπεράνθρωπου», με την αναγγελία-υπόσχεση, ότι η έκδοση του «Εικονογραφημένου» θα συνεχιστεί σύντομα, υπάρχει σε άλλη σελίδα ανακοίνωση για την αναβολή της έκδοσης του 2ου τεύχους, λόγω επικείμενης κυκλοφορίας νέου περιοδικού λίαν προσεχώς.
   Πρόκειται για το ζουγκλικό ανάγνωσμα «Τάργκα», που κυκλοφόρησε δυο μήνες αργότερα, στις 3 Ιουλίου, ως στρατηγικά ανταγωνιστικός αντιπερισπασμός στο «Γκαούρ-Ταρζάν» του Νίκου Ρούτσου. Λίγο αλλόκοτο ως προγραμματισμός ακούγεται.
   Με την έκδοση του «Τάργκα», η προοπτική κυκλοφορίας αυτόνομου περιοδικού «Εικονογραφημένος Υπεράνθρωπος» παραπεμπόταν στις καλένδες, καθώς οι αναγνώστες πληροφορήθηκαν, πάλι μέσω ανακοινώσεως στον «Υπεράνθρωπο» (τεύχος 62, 24 Ιουνίου 1952), ότι στο οπισθόφυλλο του «Τάργκα» θα δημοσιεύονταν πολύχρωμες περιπέτειες (κόμικς, δηλαδή) των υπερανθρώπων με τον ήδη υπάρχοντα τίτλο «Εικονογραφημένος Υπεράνθρωπος» γεγονός που ίσως να υπονοούσε ότι ο «Εικονογραφημένος Υπεράνθρωπος» θα δήλωνε παρουσία στο εκδοτικό γίγνεσθαι με αυτή τη μορφή στο εξής.
   Παράξενα, επίσης, ακούγεται, ότι ενώ είναι επετειακό αφιέρωμα στο περιοδικό «Ο Υπεράνθρωπος», και συνεπώς στον πρωταγωνιστή του, λείπει τελείως η παρουσία του «γενάρχη» του ομότιτλου περιοδικού! Ναι, πράγματι. Πουθενά δεν εμφανίζεται ο κύριος πρωταγωνιστής του αναγνώσματος! Στο πρώτο κόμικ του τεύχους είναι μόνο ο Ελ Γκρέκο και στο δεύτερο ο Κεραυνός και η Αστραπή, ενώ το ανάγνωσμα ενδιάμεσα είναι μια κωμική περιπέτεια κανονικού μήκους φυλλαδίου και μάλλον ενός αμήχανου στην πλοκή σεναρίου με πρωταγωνιστή τον Κοντοστούπη σε ρόλο ιδιωτικού ντετέκτιβ.
   Πιθανώς, ο Ανεμοδουράς σχεδίαζε να καθιερώσει σαν πρωταγωνιστή εύθυμου αυτοτελούς περιοδικού τον αστείο χαρακτήρα του «Υπερανθρώπου», τον Κοντοστούπη στο πρότυπο που είχε δοκιμάσει ο Ν. Ρούτσος να καθιερώσει, αλλά απέτυχε,  σε περιοδικό αυτοτελών περιπετειών  με ήρωα αποκλειστικά τον Ποκοπίκο, τον αντίστοιχο αστείο χαρακτήρα του «Γκαούρ-Ταρζάν».
   Να επισημάνουμε, πάντως, πως ο βοηθός του Κοντοστούπη, ως ντετέκτιβ της κακιάς ώρας, ο αχόρταγος και λίγο λειψός στο μυαλό βοηθός του, ο Μπουλούκος, είναι κάτι σαν προανάκρουσμα του Σπίθα στον Μικρό Ήρωα (χαρακτηριστικά, που ο Στέλιος Ανεμοδουράς είχε δώσει, άλλωστε, και στον Ατσίδα τον νέγρο βοηθό του Τάργκα).

   Το δεύτερο τεύχος του «Εικονογραφημένου Υπεράνθρωπου», εκεί που είχε ξεχαστεί, κυκλοφόρησε στις 10 Οκτωβρίου 1952. Επικοινωνήθηκε στο τεύχος 77 του «Υπερανθρώπου» (7 Οκτωβρίου 1952), ενώ στο  τεύχος 81 του «Υπεράνθρωπου»,  έναν μήνα αργότερα, ανακοινώνεται το μάζεμά του από τα σημεία πώλησης, προκειμένου να αναδιανεμηθεί στην επαρχία και στο εξωτερικό.
   Στο εξώφυλλό του αναγράφεται ο αριθμός «2», αλλά δεν γίνεται λόγος για το πότε θα υπάρξει και τρίτο τεύχος. Ούτε ανακοινώθηκε, ούτε υπήρξε άλλο πλέον.
   Ως περιεχόμενο είναι κόμικ 100% με 32 σελίδες μονόχρωμης εκτύπωσης και την ίδια πάλι εναλλαγή γκρίζων και σέπια δισέλιδων στο σώμα του τεύχους κι έγχρωμο το εξώφυλλο. Το σύνολο των σελίδων του το καλύπτει μια και μόνο ιστορία με τίτλο «Ο Υπέρμαχος του Δικαίου» στην οποία πρωταγωνιστεί ο Υπεράνθρωπος με τα δυο υπερπαιδιά του, το Κεραυνό και την Αστραπή.
   Αν και αντικειμενικά το σενάριο είναι μάλλον αφελές και αναλίσκεται στη χαλαρή υπεράσπιση ενός τηλεοπτικού σταθμού παγκόσμιας εμβέλειας με φιλειρηνικό και οικολογικό πρόγραμμα (οι νεοέλληνες εκείνης της εποχής την τηλεόραση την ήξεραν μόνο από τις αμερικανικές ταινίες), έχει κάθε δικαιολογητικό για το απλοϊκό του σεναρίου. Ούτε τα αμερικανικά πρότυπα του Υπεράνθρωπου τότε είχαν καλύτερο σεναριογραφικό επίπεδο. Τουλάχιστον αυτό ήταν ολότελα ελληνικό εγχείρημα με την τέχνη του κόμικ στην Ελλάδα ακόμα στα σπάργανα…
   Και ομολογουμένως, οι προσπάθειες του Στέλιου Ανεμοδουρά στα σενάρια και στο ντεκουπάζ, καθώς και του νεαρού, τότε, Βύρωνα Απτόσογλου στο σκίτσο και στην ισορροπία των πάνελς. να στήσουν ένα εικονογράφημα με τους κανόνες του κόμικ, θεωρούνται φιλότιμες και πρωτοπόρες.. Ίσως, να είναι το πρώτο περιοδικό σε μήκος κανονικού τεύχους ελληνικής γραφής με μπαλονάκια διαλόγων.
   Τα δυο αυτά και μοναδικά τεύχη του «Εικονογραφημένου» ολοκλήρωσαν τον κύκλο της έκδοσής του βρίσκοντας φιλόξενη στέγη στον τόμο με τα τεύχη του τρίτου τόμου του «Τάργκα», οποίος είχε έξι τεύχη αντί του σύνηθες των οκτώ, ενώ έτυχε και μιας επανακυκλοφορίας του στοκ το 1955, που το εξαφάνισε κυριολεκτικά από τα ράφια των εκδόσεων του Μικρού Ήρωα με συνέπεια να μην αναφέρεται ούτε καν στον κατάλογο των εκδοθέντων τίτλων. Σαν να μην είχε υπάρξει ποτέ!
   Και δυο λόγια για τον «Εικονογραφημένο Υπεράνθρωπο» στο οπισθόφυλλο του «Τάργκα».
   Στα πρώτα οκτώ τεύχη του περιοδικού, πράγματι, δημοσιεύτηκε μια οκτασέλιδη έγχρωμη περιπέτεια του Υπεράνθρωπου με τίτλο «Οι Κουρσάροι των Πλανητών» με τον ίδιο τον Υπεράνθρωπο και τα παιδιά του τον Κεραυνό και την Αστραπή. Σαφώς και θα πρέπει να συμπεριληφθεί στις περιπέτειες του «Εικονογραφημένου Υπεράνθρωπου».
   Μολονότι, η μικρόσχημη λιθογραφική εκτύπωση δίνει την εντύπωση, ότι πρόκειται για ξεπατίκωμα και προσαρμογή αμερικάνικης περιπέτειας της οικογένειας Marvel, πρέπει να είναι αυθεντική εικονογράφηση του Byron (Βύρων Απτόσογλου), έστω και αν κάπου, πίσω από τις γραμμές του σεναρίου να υπάρχει ένα αμερικάνικο πρωτότυπο. Πάντως, στο «Τάργκα» δεν δημοσιεύτηκαν άλλες εικονογραφημένες περιπέτειες του Υπεράνθρωπου στα υπόλοιπα 14 τεύχη του περιοδικού.
   Τέλος, στο ίδιο θεματικό πλαίσιο θα πρέπει να ενταχθούν και οι περιπέτειες του Κοντοστούπη είτε ως αυτοτελείς μονοσέλιδες, είτε ως πολυσέλιδες συνέχειες στα οπισθόφυλλα αρκετών τευχών του «Υπεράνθρωπου», που αν και θεματικά είναι επηρεασμένες από τον Jaghead Jones, τον κωμικό χαρακτήρα του αμερικανικού περιοδικού «Archie», στον οποίον ο Κοντστούπης έμοιαζε και σαν φιγούρα, πρόκειται σίγουρα για εικονογράφηση δια χειρός Byron.



 Από τα οπισθόφυλλα του "Τάργκα" και του "Υπεράνθρωπου".

Γιώργος Βλάχος
Χριστούγεννα 2016

Download Τεύχος #2


===================================================

Ο Εικονογραφημένος Υπεράνθρωπος (και εγώ)

του Βασίλη Γραμματικού


Να το ξεκαθαρίσω από την αρχή. Το «και εγώ» το έβαλα έτσι στα αστεία γιατί ήταν στον τίτλο του μικρού άρθρου που είχα γράψει για την σελίδα του Υπερανθρώπου. Εδώ μπήκε σε παρένθεση γιατί ακριβώς ο εικονογραφημένος Υπεράνθρωπος και εγώ δεν είχαμε και πολλές σχέσεις. Για να είμαστε ειλικρινείς, καμία απολύτως σχέση.

Εμαθα για την ύπαρξη του εικονογραφημένου Υπερανθρώπου από τον Γιώργο τον Βλάχο. Οταν βρεθήκαμε για πρώτη φορά και μετά από πολύωρη κουβέντα (οι πολύωρες κουβέντες συνεχίζονται κάθε φορά που βρίσκομαι στην Ελλάδα) και αφού είχαμε κάνει σχέδια για την ψηφιοποίηση των τευχών που είχα ανακαλύψει στο πατάρι, ο Γιώργος μου έκανε την ερώτηση αν κατα τύχην έχω τον εικονογραφημένο Υπεράνθρωπο. Εκεί έμαθα την ύπαρξή υου. Μολονότι Υπερανθρωπο-μανής δεν είχα ακούσει ποτέ για την εικονογραφημένη έκδοση. Εν των υστέρων είναι προφανές το γιατί. Ο εικονογραφημένος Υπεράνθρωπος κυκλοφόρησε το 1952. Ολη κι'όλη η σειρά αποτελείτο από δύο τεύχη. Επιπλέον το τιράζ πρέπει να ήταν περιωρισμένο. Ο «κανονικός», μη εικονογραφημένος Υπεράνθρωπος είχε κυκλοφορήσει από τον Απρίλη του 1951 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1953, ο δε εικονογραφημένος τον Οκτώβρη του 1952. (Στο βιβλίο Ηρωες του Ανεμοδουρά ο Γιώργος αναφέρει ότι υπήρξε και επανέκδοση του εικονογραφημένου Υπερανθρώπου το 1955 αλλά υποθέτω ότι επρόκειτο απλά για επανακυκλοφόρηση ώστε να πουληθούν όσα τεύχη είχαν ξεμείνει από το '52). 

Εγώ άρχισα να ενδιαφέρομαι για τον Υπεράνθρωπο γύρω στο '55. Ο Υπεράνθρωπος δεν κυκλοφορούσε πια και έτσι τα τεύχη τα προμηθευόμουνα από παλαιοβιβλιοπωλεία. Τώρα όταν λέω παλαιοβιβλιοπωλεία μην φανταζόσαστε κάτι σαν τα σημερινά. Εκείνη την εποχή ήταν τρεις παράγκες (κυριολεκτώ) απέναντι από το ταχυδρομείο του Πειραιά που αγόραζαν και πουλούσαν βιβλία και περιοδικά. Δεν ήταν τα μόνα αλλά ήταν τα μεγαλύτερα από άποψη ποικιλίας. Από εκεί αγόρασα τα πιο πολλά τεύχη του Υπερανθρώπου και του Γκαούρ-Ταρζάν. Ο εικονογραφημένος Υπεράνθρωπος ούτε που έπεσε στη αντίληψή μου. Αν τον είχα δει σίγουρα θα τον είχα αγοράσει. Οσο για την «επανέκδοση» του '55, δεν την πήρα καν είδηση. Βέβαια και η επανέκδοση 1960-1962 του μη εικονογραφημένου Υπερανθρώπου πέρασε και αυτή απαρατήρητη. Είναι βλέπεις που καθώς περνούσαν τα χρόνια είχαν αρχίσει τα ενδιαφέροντα να μετατοπίζονται (και χρειάστηκε να περάσουν δεκαετίες για να φτάσουμε στην νοσταλγία εκείνης της εποχής και των αναγνωσμάτων της).

Ο Εικονογραφημένος Υπεράνθρωπος αποτελούσε κατά κάποιο τρόπο το Αγιο Δισκοπότηρο όλων αυτών που λατρεύουν τους «χάρτινους ήρωες», όπως τους αποκαλεί ο Πάνος, της δεκαετίας του 50. Στο ιστολόγιό του, Κομικογραφήματα, ο Βάιος Κουτριντζές δίνει ένα κατάλογο από τα πιο σπάνια κόμικς. Πρώτο και καλλίτερο στην λίστα είναι ο Εικονογραφημένος Υπεράνθρωπος. Ο βαθμός σπανιότητας που δίνει ο συγγραφέας του ιστοτόπου είναι 10/10. Στο βιβλίο για τους ήρωες του Ανεμοδουρά υπάρχουν μόνο τα δύο εξώφυλλα. Και όμως αυτό το αρχι-σπάνιο περιοδικό τώρα βγαίνει ή μάλλον μπαίνει στο Μπαούλο για να το ευχαριστηθούμε όλοι. Ηρωάς μας ο Γιώργος ο Βλάχος που με τις μοναδικές του διασυνδέσεις το ξετρύπωσε. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ καλλίτερο πρωτοχρονιάτικο δώρο.

Βασίλης Γραμματικός
Πειραιάς, Δεκέμβρης 2016

8 σχόλια:

  1. Να που γίναν δυνατά τα' αδύνατα!
    Αν ανέβει καμιά φορά και κανένα τεύχος του "ΓΕΡΑΚΙ. Ο ΝΕΟΣ ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΣ", τότεια μπορώ να πω ότι εκπληρώθηκαν όλες οι επιθυμίες μου. Να σημειώσω ότι τον υπεράνθρωπο δεν τον γνώρισα στην πρώτη του έκδοση, καθότι νήπιο ακόμα. Ξεκίνησα με τον Μικρό Ήρωα" και στο βιβλιοχαρτοπωλείο της γειτονίας μου πουλούσαν μεταχειρισμένα τεύχη των παιδικών περιοδικών στην μισή τιμή απ' ότι τα καινούργια. Πηγαίνοντας εκεί να ψάξω τεύχη του Μικρού Ηρώα που μου έλειπαν ανακάλυψα τον ¨Γκαούρ-Ταρζάν¨ και τον Υπεράνθρωπο. Αμέσως ο Υπεράνθρωπος με κέρδισε και αφού μάζεψα ότι τεύχη βρήκα κατέφυγα στο υπόγειο της ¨Λέκκα 23 όπου αφού αγόρασα και τα υπόλοιπα τεύχη τα έδωσα να μου τα δέσουν τόμους. Εκεί στα τεύχη 50 έως 54 διάβασα την ανακοίνωση και την παρότρυνση προς αγορά του "ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΣ. Μάλιστα έγραφαν πως διαβάζοντας αυτά τα τεύχη θα έχετε την εντύπωση ότι παρακολουθείτε κινηματογραφική ταινία! Δεν έχασα καιρό και με την πρώτη ευκαιρία κατέβηκα στην "Λέκκα 23" όπου και αγόρασα και τα δύο τεύχη. Φυσικά δεν έχει διασωθεί τίποτε από τους... θησαυρούς μου. Να είναι καλά όσοι συνέβαλαν το να μου έλθουν κοντά οι παιδικές μου αναμνήσεις.
    Γιάννης από Ανάβυσσο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Συγχαρητήρια για την ανακάλυψη και σας ευχαριστούμε για τη δωρεάν προσφορά των δύο τευχών. Τουλάχιστον, θα τα διαβάσουμε, γιατί η απόκτησή τους μοιάζει μακρινό όνειρο. Καλή συνέχεια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μπορείτε φυσικά να τα εκτυπώσετε σε inkjet printer και να τα κρατήσετε έτσι σε έντυπη μορφή μιας και η ανακάλυψη των πρωτότυπων φαντάζει μάλλον ουτοπική. Είναι, νομίζω, η καλύτερη εναλλακτική λύση --την υιοθέτησα κι ο ίδιος.

      Διαγραφή
    2. Γιάννη και το "Γεράκι" υπάρχει (αν και μας λείπουν (προς το παρόν) δυο τεύχη ακόμα...

      Διαγραφή
    3. Αμ δε που μας λείπει, κύριε συνάδελφε! Μόλις κατέφθασε ολόκληρη η σειρά (16 τεύχη) --δεν πρόκανα καν να ενημερώσω!

      Διαγραφή
  3. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. ΓΕΙΑ ΣΑΣ.ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΖΩΝ ΓΚΡΗΚ ΕΧΟΥΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΗ ΕΠΙΣΗΜΑ 44 ΤΕΥΧΗ.ΜΟΝΟ ΤΟ 43 ΜΟΥ ΛΟΙΠΗ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή